Güvenli İnternet Kullanımı

Günümüzde bilgisayar ve internet hayatımızda oldukça geniș bir yer kaplamaktadır. Çocukların bilgi edinmek için ansiklopedi karıștırdığı günler artık geride kalmıștır ancak keșfedilen her iyi yenilik gibi bilgisayarın ve internetin de hayatımıza getirdiği yükler mevcuttur. Doğru kullanılmadığında pek çok problemi de beraberinde getirmektedir. Yanlıș kullanımlar sonucu çocuklarımız istenmeyen görüntü ve bilgilere ulașmakta, yanlıș arkadașlıklar geliștirebilmekte, sanal oyunlar vasıtasıyla gerçek hayattan koparak șiddeti beyinlerinde meșrulaștırmakta, en önemlisi de sosyalliklerini kaybetmeye bașlamaktadır.

Çocuklar İnterneti Ne İçin Kullanıyor?

Mesajlașmak, gezinmek, oyun oynamak, bilgi edinmek, anında sohbet etmek, resim, müzik veya metin belgeleri bulmak, indirmek veya değiș tokuș etmek için kullanır. Bunlar arasında internette gezinme, okul arkadașları ile anında veya elektronik posta ile mesajlașma gibi kullanımlar ilk sırada yer alır. Arkadașlıklarını sürdürmek, arkadașlar veya arkadașlık hakkında konușmak, sosyal yașantıları paylașmak, gündelik olaylar hakkında sohbet etmek sosyal ilișkilerini sürdürmelerini sağlar. Mesajlașma, çocuk ve ergenler tarafından can sıkıntısından kurtulmanın bir yolu olarak da görülmektedir.

Çocuklar İçin Sosyal Medya Güvenliği

İș ve özel hayatımıza giren sosyal paylașım siteleri aynı zamanda siber suçlular için sayısız fırsat doğmasına neden oldu. Sosyal medya sitelerden doğabilecek tehlikeler konusunda farkındalığın arttırılması önemli hale geldi. Çocukları; sosyal paylașım sitelerinde güvende tutmak için gerekli özen, aileler ve eğitim kurumları tarafından gösterilmelidir.

Çocuklar İçin Sosyal Medya Güvenliği Kuralları

1. Sosyal Medyada Çocukları Bekleyen Tehlikeler:

***Yabancıların Çocuklara Ulașabilmesi Sosyal paylașım siteleri kötü niyetli insanların kurban bulmak için sıkça kullandıkları kaynaklardır. Hırsızlar, yakınları tatilde olan ve soyabilecekleri evleri tespit etmek için sosyal paylașım sitelerini kullanırken, pedofiller bu siteleri kurban bulmak için kullanıyor. Suçlu profili ne olursa olsun, birilerinin bize ve çocuğumuza basit birkaç arama yaparak ulașabileceğini aklımızda tutmalıyız.

***Yabancılarla İletișim Kurmaları Sosyal paylașım siteleri, adlarından da anlașıldığı gibi paylașım yapma ve iletișim kurma ortamlarıdır. İdeal șartlarda gerçek hayatta tanımadığımız kimseyle iletișim kurmamamız gerektiğini bilmemize rağmen uygulamada durum bu kadar net olmayabilir. Çocuğumuzun da tanımadığı ve kötü niyetli olabilecek yabancılarla bu sitelerde iletișim kurabileceğini bilmeliyiz.

***Yabancılarla Bulușmaları Çocuğunuzun internette tanıștığı biri veya birileriyle isteyerek, kandırılarak veya zorlanarak bulușması, yașanabilecek olumsuz durumlardan biridir.

***Çevrimiçi Tacize Uğramaları İnternette sözlü tacize uğramak çok kolaydır. Çoğu kullanıcının klavye bașında ve taciz ettikleri kișiden uzak olmaları birçok konuda daha cesurca yazmalarına imkan veriyor. Çocuğunuz forumlarda, anlık mesajlașma uygulamalarında veya sosyal paylașım sitelerinde tacize uğrayabilir.

***Yașıtlarından Baskı Görmek Teneffüslerde kendinden büyük çocukların baskısı ile harçlığını vermek zorunda kalması gibi, çocuğunuz sosyal paylașım sitelerinde de baskı görebilir. Dijital çağın kabadayılığı gibi düșünebileceğimiz baskılar son derece sık görülen olaylardır. Bu durumlarda çocuğunuzun sadece bunlardan etkilenmemesini sağlamayı değil, biz eğitimcilerle konușmalarını da sağlamalıyız.

***İnternet Kabadayılığı Okul bahçelerinde karșılașılan kabadayılık örneklerinden farklı olarak internet üzerinden veya SMS ile kabadayılık yapmak için çocukların yüz yüze olmaları gerekmez. Bu nedenle "Siber Zorbaların" fiziksel olarak güçlü olmaları veya kavga etmeyi sevmeleri de gerekmez, klavye bașında bașka bir çocuğun psikolojisini ciddi șekilde etkileyebilirler.

***Çocuğunuz İnternette Aradığı Her Șeyi Bulabilir Sosyal paylașım sitelerinin popülerliği suçluların bu sitelerde yerlerini almalarına neden olmuștur. Sosyal paylașım siteleri üzerinden yasadıșı ürün ve hizmetlerin ticaretinin yapıldığı bilinmektedir. Bomba yapımından, uyușturucu satın alabileceği adreslere kadar aklınıza gelebilecek her șeyi bu sitelerde bulmak mümkündür.

***Örgütler Sosyal paylașım siteleri pek çok örgüt tarafından propaganda aracı olarak kullanılmaktadır. Çocuğunuzun sosyal paylașım sitelerinde siyasi, bölücü veya dini örgütlerin propaganda çalıșmalarıyla karșılașması mümkündür.

2. Online Oyunlarda Çocuğunuzu Bekleyen Tehlikeler:

Çocuğunuz internette sadece sosyal paylașım sitelerinde zaman geçirmiyor. İnternet üzerinden oynanan oyunların da çocukların internet kullanımı alıșkanlıkları arasında önemli bir yer tuttuğunu biliyoruz. İnternet üzerinden oynanan oyunlar çocuğunuzun sosyal paylașım sitelerindekilere ek olarak bazı yeni tehlikelerle karșı karșıya kalmasına neden olmaktadır.

a. Șiddet İnternet üzerinden oynanan oyunların en popüler olanları arasında savaș oyunları ilk sıralardadır. Bu oyunlarda oyuncular bireysel veya takım halinde hareket ederek birbirlerini öldürür. Șiddet içeren oyunların çocukların ruhsal gelișimini olumsuz etkileyebileceğini gösteren bazı araștırma sonuçları olduğu için, çocuğunuzun uzun süreli bu șiddet ortamlarında maruz kalması sakıncalı olabilir.

b. Pornografik içerik Bilgisayarların grafik özelliklerinin artması oyun görsellerinin de gerçeğe yaklașmasını sağlamıștır. Çocuğunuz, belli bir yaș sınırı olan ve yetișkin içerikli oyunlara da internet üzerinden ulașabilmektedir.

c. Suçlular Belli șartlar ve biçimlerde ticaret yapma imkânı veren oyunlar vardır. Bu oyunları oynayanlar, oyun içerisindeki karakterlerini güçlendirmek veya hızlandırmak ya da silah almak için para harcayabilirler. İngilizce "İtem" olarak adlandırılan bu nesneler ciddi ticari faaliyetlere konu olmakta, hatta oyuncuların nesnelerini çalmak için özel olarak geliștirilmiș zararlı yazılımlar görülmektedir. İnternette paranın el değiștirdiği her ortamın suçlular için iștah kabartıcı olduğunu çocuklara hatırlamakta ve çocukları bu konularda uyarmakta fayda vardır.

d. Tacizciler Oyunların çok belirli yaș ve cinsiyet kitlelerine hitap etmesi belirli bir çocuk grubuna karșı eğilimi olan tacizciler için çok sayıda olası kurban bulabilecekleri yerler olmalarına yol açmıștır. Bu nedenle oyun sitelerinde sahte çocuk profilleri ile çocuklarla iletișim kurmaya çalıșan tacizciler vardır.

e. Kameralar İnternet üzerinden oynanan oyunların bir bölümünün kamera kullanma imkânı vermesi ve bu sayede oyuncuların birbirlerini görebilmesi, tacizciler gibi çocuğunuzu doğrudan hedef alacak bazı suçlu türlerine cazip gelmektedir.

Ailelere Önerilerimiz

1- Her șeyden önce çocuğunuzla iyi bir iletișim içinde olunuz. Çocuğunuzun arkadașları, zevkleri, korkuları, sevdiği ve sevmediği konular hakkında bilgi sahibi olunuz. Çocuğunuza, her konuyu sizinle paylașabileceği güvenini veriniz. Sizin yetersiz kaldığınız konularda uzmanlardan yardım alınız.

2- Çocuğunuzun internete girdiği bilgisayarın çocuğun odasında olmamasına, evinizin ortak kullanım alanı içinde olmasına dikkat ediniz.

3- Çocuğunuzun internette kalma süresine ve bilgisayar kullanma süresine mutlaka kısıtlama getiriniz. Çocuğunuzun yașına uygun olacak kullanma süresini belirleyiniz. Unutmayınız ki, uzun süre bilgisayar veya internet kullanımı çocuğunuzun sosyalleșmesine olumsuz etki yapabileceği gibi hareketsiz kalmasına, bazı fiziksel rahatsızlıklara neden olabilecektir. Çocuğunuzun oyuna, kitap okumaya, spor yapmaya ve sanata vakit ayırmasını sağlayınız.

4- Her konuda olduğu gibi, bu konuda da ebeveyn olarak çocuklarınıza iyi birer örnek olunuz. Bilinçli ve güvenli internet kullanım kurallarını öğreniniz ve uygulayınız.

5- Çocuğunuzla bilinçli ve güvenli internet kullanımı kuralları konusunda konușunuz. Bu kuralların neler olduğunu anlașılır bir șekilde açıklayınız ve kuralları kesin olarak koyunuz. Koyduğunuz kurallar ve konușmalarınızda pozitif tutum sergileyiniz. Olumsuz söylemlerin çocuğunuzla kuracağınız iletișimde çatıșmayı artırıcı unsur olabileceğini aklınızdan çıkarmayınız.

6- Çocuğunuzla ve okul öğretmenleriyle birlikte çocuğunuzun yașına uygun ve güvenli olan internet sitelerinin adreslerini belirleyiniz. Belirlediğiniz sitelerin adreslerini bilgisayarınızın "Sık Kullanılanlar" bölümüne kaydediniz. Böylece bu sitelere giriș ișlemi daha kolay olacaktır.

7- İnternette mümkünse çocuğunuzla birlikte gezininiz. Eğer çocuğunuz bu konuda isteksiz ise, sadece sizin ve okul öğretmenlerinin onayladığı siteleri ziyaret etmesi konusunda çocuğunuzu uyarınız.

8- Çocuğunuzun internet kullanımını sık sık denetleyiniz. Hangi sitelere girdiği, hangi sohbet ortamlarında bulunduğu konusunda fikir sahibi olunuz. Mümkünse sohbet ortamlarındaki arkadașlarını tanımaya çalıșınız.

9- Çocuğunuzun internet ortamında güvenliğini sağlamak ve zararlı içeriklerden korumak amacıyla gerekli güvenlik ve filtreleme programlarını edininiz.

10- Çocuğunuza internet ortamında tanımadığı kișilerle sohbet etmemesini, iletișim kurmamasını öğretiniz.

11- Çocuğunuzun, ziyaret ettiği sitenin "Güvenlikle ilgili sorularını" dikkatlice okumasını, sitenin istenilen bilgileri ne amaçla istediğini öğrenmesini ve gerektiği takdirde velilerine danıșarak istenilen bilgileri vermesini belirtiniz. Sizin onayınız olmaksızın kendi resimlerini ve aile resimlerinizi, adresinizi, telefon numaranızı, okul adını vermemesini ifade ediniz.

12- Çocuğunuza sizin izniniz olmaksızın, kendi adresini, okulunun adını, telefon numaranızı, ebeveyninin iș adresleri ve iș yeri telefon numaraları gibi kișisel bilgileri internet sohbet ortamında kimseye vermemesi gerektiğini öğretiniz.

13- Çocuğunuz, internet kullanıcı adını ve șifresini sizin dıșında hiç kimseye vermemelidir.

14- İnternet ortamında, sohbetlerde çocuğunuzu rahatsız eden görüntü, ses ve yazılar yer aldığı takdirde hemen bulunduğu internet ortamından çıkmasını ve size haber vermesini isteyiniz.

15- Çocuğunuzun, bir sitede yer alan oyunlara, aktivitelere, yarıșmalara katılmadan önce bunların yașına uygun olup olmadığı konusunda mutlaka size ve öğretmenine danıșması gerektiğini belirtiniz.

16- Çocuğunuza internet ortamında yeni tanıșılan kișilerin her zaman kendileri ile ilgili doğru bilgiler vermeyebileceği, kimlikleri ve yașlarıyla ilgili yanıltıcı bilgiler verebileceği gerçeğini anlatınız. İnternet sohbet alanlarında ve haber gruplarında ilk defa karșılașılan yeni mesaj ve kișileri mutlaka velilerine göstermelerini isteyiniz.

17- Çocuğunuza, size sormadan internet ortamında alıș veriș yapmaması gerektiğini; istenilen kredi kart numaraları bilgilerini vermemesini öğretiniz.

18- Çocuğunuzun, internet sohbetlerinde onlardan yapmamaları gereken ya da onları rahatsız eden bir davranıșta bulunmalarını isteyenler olduğu takdirde, sohbeti bırakarak hemen size haber vermesini ve olay anlatmasını isteyiniz. Çocuğunuzun size güvenmesini sağlayınız. Çocuğunuza kızmayınız, korkutmayınız. Çocuğunuza her konuda destek vereceğinizi hissettiriniz.

19- Çocuğunuzdan, internet sitelerinden bilgisayara yükleyecekleri veya indirecekleri programlar ve içerikler hakkında size haber vermesini, sizin izniniz olmaksızın bu ișlemleri yapmamasını isteyiniz.

20- Çocuklara, internet ortamında bașkalarını rahatsız edecek davranıșlarda bulunmamalarını öğretiniz.

21- Șaka yapmak amacıyla dahi arkadașlarıyla hatta hiç kimseyle korkutmak amacıyla tehdit edici bir üslupla iletișim kurmamalarını anlatınız. Günlük hayatta olduğu gibi, internette de kötü ve kaba kelimeler kullanmamalarını, kibar ve güzel bir dil kullanmalarını isteyiniz.

22- Kelimeleri büyük harflerle ve uzatarak yazmak, düșüncelerimizi iletișimde bulunduğumuz kișiye ısrarcı bir șekilde kabul ettirmeye çalıșarak ifade etmenin saldırgan bir ifade tarzı olarak anlașılabileceğini, bu tür iletișimden uzak durulması gerektiğini öğretiniz. Çocuğunuza karșı bu tarz iletișimde bulunanları uyarmasını, uyarılarını dikkate almayanlarla iletișimde bulunmamasını, internet ortamından çıkmasını belirtiniz.

23- İnternet ve bilgisayar evinizde ya da çocuğunuzun okulunda yoksa ve çocuğunuz interneti bașka bir yerde kullanmak zorunda ise bu yerin neresi olduğu hakkında bilgi sahibi olunuz. Sizin izniniz olmaksızın bu yerlere gitmemesi gerektiği konusunda çocuklarınızı uyarınız. Çocuklarınız için uygun olmayan sigara içilen, filtreleme kullanmayan ișletmelerde, ortamlarda bulunmamaları konusunda çocuklarınıza bilgi veriniz.

24- Unutmayınız ki yanlarında velisi olmayan 12 yașın altındaki çocukların internet kafelere alınmaması gerekir. Yașları tutmadığı halde çocukları kabul eden ișletmeler aslında kanuna aykırı ișlem yapıyor demektir. Lütfen onlar dikkat etmese bile bu kurala sizler dikkat ediniz ve gerekli ise çocuğunuzla birlikte bu yerlerde bulununuz.

ANNE ve BABALAR; Kendinizi internet kullanımı konusunda eğitin. Anlamadığınız, hâkim olmadığınız konuları araștırın. Çocuğunuzun üye olduğu sitelere siz de üye olunuz, oynadığı oyunları siz de indirip deneyiniz.

Kaynak: https://istanbul.meb.gov.tr/oer/MEB_Brosur2018/veli/17_guvenli_int_kullanimi.pdf